PT | GA | ES | EN

EGPAdoc-0176

Testamento de Xoán Martíns, cóengo de Tui

Código corpuseRiaPon-0007
Código EGPAEGPAdoc-0176
Data cronológica1299/05/10
LocalidadePontevedra
Entidade relacionadaSan Xoán de Poio
SumárioXoán Martíns, cóengo de Tui, outorga o seu testamento, dispoñendo o seu enterramento en San Xoán de Poio e deixando diversos legados testamentarios a diferentes institucións e particulares.
ArquivoArchivo Histórico Nacional
CotaAHN, Clero Secular-Regular, carp. 1861, nº 7
Transcritor/aDaniel Chapela
Editor/a 1Daniel Chapela
Editor/a 2Ricardo Pichel
Editor/a 3Miguel García-Fernández
Revisor/a 1Ricardo Pichel
Revisor/a 2Miguel García-Fernández
Revisor/a 3José António Souto Cabo
Editor/a digitalRicardo Pichel
DocumentalistaMiguel García-Fernández
EdiçõesMaia, Clarinda Azevedo (1986): História do Galego-Português. Estado linguístico da Galiza e do Noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI. (Com referência à situação do galego moderno). Lisboa: Instituto Nacional de Investigação Científica, pp. 209-213, doc. 114.
ObservaçõesEdición confrontada coa de Maia (1986: 209-213, doc. 114)
Notas lingüísticasO compendio abreviativo que acurta a forma libras interpretámolo como “lb”, e non “lbz” (como Maia 1986); ese elemento final, similar a un “z”, ás veces ten valor inequívoco de “s” (liures, l. 23) e outras aparece como símbolo abreviativo con valor de “er” (seruyo, l. 29). A secuencia silábica “cun” aparece por extenso sempre na preposición (cun; cf. 2 ocorrencias de con en contracción: conna) e na forma cunten (cf. 1 ocorrencia de conuento); por tanto, o símbolo con forma de 9, que resolvemos de acordo coa forma tradicional “con”, tamén se podería interpretar “cun” nalgúns casos
LanguageGalego / Português / Galego-português (ss. XIII-XV)

Ver opcións

Texto: - Mostrar:


Conoçuda cousa[1] seja a todos[2] que eu Joán Martiiz,[3] dito[4] Fame, cóengo de Tui, faço e ordinho meu testamento, doente jazendo, pero cun todo meu siso e cun [5] morte todos meus bees móviles e non móviles permeescan ordinadamente. Primeiramente mando a mía alma a Jesucristo e aa súa madre Santa[6] María moesteiro de San Joane de Poio, e mando y para ũa pitança a esse moesteiro enno día en que me soterraren moravedís. Item mando ao abade desse moesteiro toda a quantos alfamares e racees eu ei, e mándolle demais o meu vaso da noz cun seu pee. Item mando a esse moesteiro de San Joane de Poio o outro meu vaso da prata para un moesteiro de San Joane de Poio a Orraca Martiiz, mía irmaa, enquanto ela viver enno mes de maio Ve quarteiros de pan, médeo millo e medeo ceveira, pelo meo morou don Martín Fernández e dona Estevaíña, que foron[7] meu padre e mía madre, que a min caeu en partiçón. Item mando ũa leira de vinha que jaz enna chousa de San Martín de Bueu por mía alma, a qual leira de vinha eu comprei de voz de Fernán Careta. Item mando ao dito moesteiro de San Joane de Poio o meu gaando que trage qual casal eu vendí e dei ja ao dito moesteiro de San Joane de Poio por[8] carta feita por notario, a qual venda e doaçón a esse moesteiro de San Joane outorgo. Item mando de San Joane de Poio o meu quiñón da herdade que foi de Pedro Bueu, cun aquela casa de Toanço en que mora Martín Ramírez e conna herdade que ten ant'a porta de foro e cun e andar quando de min devier de morte e conna herdade de Lousido, e o abade que for enno dito moesteiro de San Joane de Poio que por ela a Estevaínha, mía criada, CCos nova que mandou fazer rei don Fernando. Item mando a María Martiiz e a Gonçalvo Gómez, seu marido, ũa séptima da meadade do casal de Gigide cun tódalas directuras deven, o qual casal eu ei cun meus irmãos, e a un fillo ou filla se o ouveren de consuun que o teñan[9] en súa vida, e non sejan poderosos de o venderen nen sopeñoraren nen daren nen en outra pessoa trasmudaren, e depós súa morte que o leixen livre e quito ao moesteiro de San Joane para sempre. Item dou aínda e mando demais ao dito moesteiro de San Joane que eu ei en Bueu que chaman leira de Cães e a outra herdade, a leira de Carvallo, e a outra herdade que ten aforada Martín Ramírez. Item mando aínda ao Joane de Poio aquele casal que eu fige en Trassouto assí como está cun súas casas e cun súas vinhas e cun seus pumares e cun seus chantados e cun seus ressíos perteecen e perteecer deven, assí ad montes como ad fontes e u quer que vaa voz deste casal sobredito, o qual casal de min ten Fernán Núnez d'Aldaán, fillo de e dona Maior Pérez, súa moller, in súa vida d'ambos e de un fillo barón se o ouveren de consuu, e á súa morte deles que ficasse u eu mandasse; e eu, Joán Martiiz, ja dito, por este meu testamento, que fique ao moesteiro de San Joane de Poio para sempre por mía alma cun todas súas directuras. Item mando ao moesteiro de San Francisco XX libras.[10] mando ao moesteiro de Santa María a Nova libras XXti. Item mando a tódalas igrejas que son en Morraço des Meira atra Pontevedra XXti in soldos. Item mando a Orraca Martiiz quinta de XVI peças d'erdade que ficaron por partir ontre min e meus irmãos, salvo ende Estevoon Martiiz e Inés Martiiz, que caeron in partiçón en outros logares; e estas herdades sobre ditas dollas so tal condiçón que as tenha in súa vida por carta do abade de San Joane de Poio e do convento, e á súa morte que as leixe ao dito moesteiro de San Joane quitas e livres aas por mía alma. Item mando a essa Orraca Martiiz quanto gaado eu trago en casa de Martín Mariño e quanto trago en casa de Domingo Eanes de Portela, e quantos porcos e porcas Bueu. Item mando a meus herees que se cunten cun fillos de Nuno Afonso por razón do que ll'eu devía do que me lle enprestara sóbrela igreja de Caleiro que ll'eu arrendara e de dez aya de dar cada ano de leoneses por Hermelo daquel tempo que a de min teve arrendada; e se ll'eu ficar in dívida, mando e outorgo que llo paguen e eles que collan in conta tres doblas por razón do que lle devía. Item mando aa see da igreja de Santa María de Tui o meu casal de Barcela,[11] o qual de min ten aforado Pelaiz Anes,[12] e o meu quiñón do igrejario mento e do serviço e da renda por mía alma. Item mando a San Joane de Poio tódalas novidades dos meus casares e das mías igrejas que tenho e das mías herdades aforadas, como das que mando ao dito moesteiro de San Joane de Poio como[13] das que mando allur, para comprir e pagar este meu testameto por elas atra que seja todo comprido e pagado, e sem[14] embargar estas novidades que eu mando fillar para comprir e pagar este meu testamento por elas aos meus herees e compridores; mando e quero que perca todo aquilo que ll'eu mando e que fique de San Joane de Poio para sempre. Item mando a meu home Joán Domínguez, X libras porque me servío. Item mando a Gonçalvo, meu criado, fillo de Pedro Núnez de Portela, que eu comprei de seu padre. Item mando a María Pérez, moller que foi de Pedro Juvinho, X libras, e demais quítolle os diñeiros que me deve e mándolle dar ũa arca que eu tenho a peñor. Item mando a Pedro Gómez, meu criado, X libras. Item mando que todos aqueles que me algũa cousa deven sen prazos que digan por Santos Evangeos quanto me pagaron e non passen máis. Item mando ao moesteiro de Santiago[15] d'Ermelo o meu quiñón das Égoas que eu avía cun Joán Martiiz, o frade, e as outras que comprei do abade d'Ermelo, so tal condiçón que as non vendam[16] poderosos de as vender nen sopenorar nen dar nen doar,[17] salvo se os fillos que son machos que os vendan se quiseren vender, e as égoas que fiquen cun súas fillas fémeas sempre para o moesteiro Estevaíña, mía criada, que tenha en súa vida aquele casal que eu tenho d'Ermelo que est enno Burgo de Cela, o qual casal ei a dar a ũa pessõa que o tenha e possuia despois mando e[18] outorgo que seja a essa mía criada Estevaíña que o tenha in súa vida, e depos súa morte que o leixe ao moesteiro de Santiago d'Ermelo quito e livre; e demais mándolle in súa vida quanta herdade e chantado eu comprei e guaanei in Queimano, que é enna filigresía de Santa María de Cela, e que cada ano ao moesteiro de San Joane por conocença II soldos morte que fique ao moesteiro de San Joane de Poio. Item mando a Orraca Martiiz, mía irmaan, dúas arcas que eu tenho in súa casa. Item mando que se Joán Estéveez Clara Pérez quiseren quitar o pote que me deitaron a peñor, que paguen ante valía de un quarteiro de pan a setaenta soldos a taleiga,[19] e en outra parte valía de tres taleigas e almude a in soldos [20] den seu pote, senón fique ao abade de San Joane a que o eu mando dar. Item mando a Gonçalvo Pelaiz de Coiro, meu sobriño, quanta herdade e chantado, voz e directura eu comprei[21] e guaanei en Caniçada, que é enna filigresía de San Martín de Moanha, assí de compra como de gaança como d'avoença cun quanto gaando y andar, que a teña en toda súa vida[22] assí casas como vinhas como herdades como chantados, e cun tódalas directuras que a essa herdade perteecen e perteecer deven adsí ad montes como ad fontes, e depois súa[23] morte que a leixe livre e quita ao moesteiro de San Joane de Poio cun outra tanta poboança quanta agora y anda; e enquanto o dito Gonçalvo Páez tever o dito de cada ano ao moesteiro de San Joane de Poio por coñocença II soldos da moeda que correr pola festa de San Joane de Poio.[24] Item mando a María Martiiz, moller de Gonçalvo Gómez, depós mía morte o casal de Portela que eu tenho en mía vida do moesteiro de Santiago d'Ermelo e de ũa pessõa qual eu quiser depós mía morte; outorgo que fique a essa María Martiiz, moller do dito Gonçalvo Gómez, e depós súa morte que o leixe ao moesteiro de Santiago d'Ermelo. Item mando que se dona Orraca, mía irmaa,[25] der a don Vivian Sánchez, abade de San Joane de Poio, II libras que ll'eu emprestei, que don abade que lle mande dar ũa taça de prata que eu emprestei Pérez, moller de Joán Agulla. Item mando aa dita dona Orraca, mía irmaa, que a este abade de San Joane don Vivian Sánchez o pan que eu mandei põer en súa est ũa arca[26] chẽa[27] nova, que est minha, para pagar este meu testamento. Item mando ao abade de San Joane que leixo por meu compridor deste meu testamento que fille dos meus bees quantos ele vir; e frei Martín Afonso, frade da Ordin de Santa María dos Predigadores, por que vaan por min aa corte de Roma por razón do caso que eu cun eles pare de mía alma; e sse frei Martín Afonso non for in Pontevedra, mando que o abade de San Joane seja poderoso de o fazer como ele vir e tever por ben. Item mando que o abade de San Joane de Poio, cun consello do dito frei Martín Afonso, tanto do meu aver[28] a quen vaa por min aa terra d'Ultramar ou en atal logar por que eu possa quito seer do voto que prometí. Et estabelesco e faço meus herees en tódolos meus bees, assí móviles como raíz, o abade e o convento de San Joane de Poio, enno que ficar remanente depois que este meu testamento for comprido e pagado, assí que tódolos meus bees móviles e non móviles fiquen ao dito moesteiro de San Joane para sempre. Et faço compridor deste meu testamento sen seu dano don Vivian Sánchez, abade de San Joane de Poio, que o compla pelos meus bees, assí móvil como raíz, e mando que se eu outro testamento alguu fige ou tenho feito ante ca este, mando e quero que non vala, senón este e senon valuer como meu testamento valla por derecto Codeçillos e senon valuer por derecto de Codeçillos valla por mía postremeira voontade. Et mando que tódalas doações e vendas que eu dei e fige ao abade e convento de San Joane de Poio que valan e sejan firmes e estáviles en todo para sempre, segundo que est conteúdo ennas cartas e nos escritos que eu ao dito moesteiro fige e dei, e por este meu testamento en nenhũa maneira non sejan embargados.

Et se alguén da mía parte ou da extraya contra este meu testamento vier en parte ou en todo, quen quer que for primeiramente seja maldito dela quarta aa séptima geeraçón e peite ao dito moesteiro de San Joane de Poio e ao abade e convento, que fican meus herees, e o abade compridor, demás mil moravedís da bõa moeda. E este meu testamento seja firme e estávil para sempre e en súa revor permeesca.

Feito X días andados do mes de maio, en era de mil e CCCXXXVIIte anos. Que foron presentes: García Martiiz, clérigo e prelado da igreja de San Bertolameu de Pontevedra, Joán Fillo de Bueu e Nuno Eanes da Berille,[29] escudeiros; Pedro Núnez de Portela, cavaleiro; Nuno Núnez, capelán de San Joane de Poio; Pedro Gómez, clérigo, criado do dito Joán Fame; Joán de Mane e Estevoon Gil.

Eu, Fernán Eanes, notario de Pontevedra, jurado, presente fui a todas estas cousas e a cada ũa delas e por mía mão escriví, e meu nume e meu sinal y puge en testemoyo de verdade que tal est.


Transferir XMLTransferir texto